Neredeyse grip kadar çok duymaya başladık Kanseri. En son televizyonda gördüğüm anne-çocuk kansere yakalandı haberinden sonra işin ciddiyeti –en azından benim içinde – daha da büyük boyut kazandı. Çocuk yaşta kanser vakasının artması sadece genetikse, neden eskiden bu kadar fazla değildi sorusu aklıma geldi?
Sürekli kanserle savaşanların haberini izliyoruz ancak ne ile savaşıldığını bilmiyoruz veya sadece başa geldiğinde araştırmaktan ötesine geçmiyoruz. Korkmak değil, bilinçli adımlar atmamız şart.
NASIL KANSER OLUYORUZ ?
- Kanser organ ve dokularımızda o organ ve dokunun fonksiyonunu görmeyen hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıdır.
- Kontrolsüz çoğalan hücreler, köken aldıkları organ ya da dokunun fonksiyonlarını bozma yanında hareket etme yeteneklerini kullanarak kan ve lenf akımı yoluyla daha hayati organlara göç ederler.
- Bu yeni konaklarında devam ettirdikleri kontrolsüz çoğalmaları ile ölümcül hastalık tablolarını oluştururlar.
NEDEN HÜCRELERİMİZ KONTROLSÜZ ÇOĞALIYOR ?
Kansere neden olan faktörlerin çoğu genler üzerinde toksik etki yapan genotoksik faktörlerdir. Diğer taraftan genlerde bir değişiklik olmadan, hücrenin yaşadığı çevrenin ya da etkileştiği faktörlerin değişiminin de kansere yol açtığı bilinmektedir. Bir başka söylemi ile genotoksik* olmayan ve sonradan oluşan kanserojenler de vardır.
Kanser oluşumunda diyetin rolü %35 tir. Diyetle çoğu kanserojenler modifiye edilebilir, çoğu karsinojenik etki inhibe edilebilir.
*Genotoksik : DNA’yı zehirleyerek mutasyon veya kansere neden olabilen madde.
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE KANSER
Kanser hem dünyada hem ülkemizde %22 lik oran ile kardiyovasküler hastalıklardan sonraki ölüm nedenidir.
Aslında son yıllardaki verilere bakınca kanseri bir toplum sağlığı problemi olarak görmek mümkündür.
!!! 2005 yılında 12 milyon kişi kansere yakalanmış, 7 milyon insan kanser nedeniyle yaşamını yitirmiş, 25 milyon kişi kanserle yaşamaktadır.
!!! 2030 yılında ise 24 milyon insan kansere yakalanacak, 75 milyon insan kanserle yaşıyor olacaktır.
Bu artışın nedeni: Sigara, Yaşlanma, Obezite
Çeşitli araştırmalara göre tütün içmek ve yeterli/kötü beslenmek kanserin en önemli nedenleri arasındadır.
İnsanların kanserden ölmesini engellemenin en bariz yolu ya hastalığın çeşitli türleri için tedaviler bulmak ya da en başta kanserin gelişimini durdurmanın yollarını keşfedebilmektir.
KANSER ÖNLEBİLİR BİR HASTALIKTIR!
ENERJİ DENGESİ & KISITLAMASI VE KANSER
Yapılan birçok çalışmada şişmanlık/obezite nin tüm kanser türlerinde insidans artışı ve kansere bağlı ölümler ile ilişkili olduğu saptanmıştır.
Burada göze çarpan diğer bir araştırma ise; Obez insanların daha az mamografi çektirmesi, doktora daha az gitmesi ile açıklanmaktadır. Bu faktörler nedeniyle tanıda geç kalınmakta ve genellikle kanserin son döneminde tanı konulabilmekte olduğu düşünülmektedir.
*Enerji kısıtlamasından kasıt, açlık ve malnütrisyon olarak algılanmamalıdır. Kişinin yeterli ve dengeli beslenmesi için gerekli olan besin ögelerini alması demektir.
KANSER VE YAĞ ASİTLERİ
Yüksek enerji ve yağ alımıyla meme, kolon, prostat ve akciğer kanseri riski artmaktadır.
Yüksek kolesterolün de pankreas ve akciğer kanserinde rol oynadığı belirtilmiştir.
Tekli doymamış yağ asidi içeren zeytinyağının meme kanserleri için olumlu etki yaptığı belirtilmektedir.
KANSER VE PROBİYOTİKLER
Probiyotikler prekarsinojenleri ( kanser öncesi hücreleri ) karsinojenlere çeviren bakterileri inhibe ( azaltır, engeller) ederler.
Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda bazı probiyotiklerin doğrudan tümör gelişimini baskıladığı ortaya çıkmıştır.
Yoğurttaki bazı laktik asit bakterileri, tümör büyümesini azaltır (lactobasillius casei).
*Lactobasillius casei ile çoğu kanser çeşidinin nüksetmesine yönelik çalışmalar yapılmış ve olumlu sonuçlar elde edilmiştir.
KANSER VE POSA
Her gün 10 g/gün posa alımının kolorektal kanser mortalite riskinde %33 azalma sağladığı gösterilmiştir.
KANSER VE PİŞİRME YÖNTEMLERİ
Hava, toprak, su ve gıdalar gibi her yerde bulunabilen polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH) güçlü bir kanserojen olarak tanımlanmıştır.
PAH NASIL OLUŞUR ? Et odun ateşinin üzerine tutularak pişirilirse yüksek düzeyde PAH oluşur, kor üzerinde tutulursa daha düşük düzeyde PAH oluşur. En fazla PAH oluşumu etin ateşe olan uzaklığı 6-7 cm olduğunda meydana gelmektedir.
Yakıt olarak alevsiz yanan ladin ağacı ve çam kozalakları kullanıldığında PAH artar.
Bu nedenle kömür kullanılmalıdır.
PAH daha çok yağda depolanabildiğinden etin yağ içeriğinin artması da PAH miktarının artmasına neden olacaktır.
Hamburger, biftek, balık fileto ve tavuk etlerinin çok iyi derecelerde barbekü veya grillde pişirilmesindense fırında pişirilmesi daha az PAH oluşumunu sağlar.
Ekmeğin pişirilmesi mazot veya katı yakıt kullanıldığında ekmekte meydana gelen PAH miktarı oldukça yüksekken, yakıt olarak elektrik kullanıldığında azalmaktadır.
Başta et olmak üzere gıdaların hafif sıcaklıkta uzunca süre pişirilmesi ile kimyasal kanserojenlerin oluşumu en aza indirilebilmektedir.
GIDALAR PİŞİRİLİRKEN KIZARTMA İŞLEMİNDEN MÜMKÜN OLDUĞUNCA UZAK DURULMALIDIR.
Kızartma işlemi uygulanacak ete; un, nişasta, soya proteinleri gibi su tutucu maddelerin eklenmesi; marinasyon işleminin uygulanması; ancak bu işlemde çay şekerinin kullanılmaması; etlerin doğrudan açık ateş üzerine tutulmaması, en az 10-15 cm uzaktan pişirilmesi, barbekülerde odun kömürünün kullanılması kanserojenlerin oluşumunu azaltabilir.
Hatalı pişirme yöntemleri gıdaların doğal yapısında bulunan kanserden koruyucu vitaminlerin kaybına neden olabileceğinden hatta kanserojen maddeleri oluşturacağından doğru pişirme yöntemleri seçilmelidir.
KANSER VE AMBALAJLAMA
Plastik ambalajlarda ısıtılan besinler örneğin mikrodalga fırınlarda ısıtma işleminde geçişin hızını ve boyutunu arttırmaktadır.
Plastik ambalaj materyallerindeki kimyasalların vücuttan atılması için daha fazla, bol miktarda su içilmelidir.
Posadan zengin bir diyet tüketilmelidir. Daha fazla meyve sebze tüketilmelidir.
Daha az yağlı ürünler tüketilmelidir.
Paketlenmiş ürünler yerine taze ürünler tüketilmelidir.
KANSER VE TUZ
Tuzlanmış balık, tütsülenmiş ve tuzlanmış et ve tuzlanmış sebze gibi çok tuzlu yiyeceklerin tüketimi veya sofra tuzu kullanımı ile mide kanseri arasında pozitif bir ilişki olduğu gözlenmiştir.
Örneğin: Nitritten zengin bir diyet yüksek antioksidan içeren sebze ve meyvelerden de zengin kanser riskinde artış görülmektedir.
FİZİKSEL AKTİVİTE VE KANSER
Egzersiz ve yüksek fiziksel aktivite düzeyi kanserin önlenmesinde ve kontrolünde önemli bir role sahiptir. Yaşam boyu fiziksel aktif olmak özellikle kolon, rektum ve göğüs kanseri riskini azaltmaktadır.
YILDIZLI NOTLAR :
- D vitaminin kanseri önlemesindeki rolü 50 yıldır bilinmektedir. Günlük 20 dakika güneş ışığına çıkmak D vitamini alımı için yeterlidir.
- A vitamini kanseri önlemede etkilidir. ( Kaynakları : Havuç , Tatlı patates, Ispanak , Lahana.. )
- Domates tüketimi ile prostat kanseri riski ters orantılıdır.
SAĞLIKLI KALMAK İÇİN ARAMIZA KATILIN
